Superfoods: een hype?

Reading time 6 min

Meesurfend op de golf van gezonde voeding duiken zogenaamde superfoods al enkele jaren op in de winkel, op ons bord en op onze restaurantmenu's. Maar wat zijn nu precies superfoods? Houden ze meer in dan een hype of een marketingterm? Luiden ze echt een voedingsrevolutie in? Kunnen ze al onze gezondheidsproblemen voorkomen of zelfs genezen?
In dit artikel proberen we te onderscheiden wat waar en wat fake is.

Een enorm vage definitie

De term 'superfoods' dook begin jaren 2000 voor het eerst op in de VS. Sindsdien stelt de toename van kanker en obesitasgerelateerde ziekten onze manier van eten in vraag. Industriële productie, kant-en-klare maaltijden boordevol chemische additieven maar met weinig voedingsstoffen enz. Ons voedsel zou aan de basis liggen van heel wat gezondheidsproblemen. Maar eens je er wat dieper over nadenkt, zou het ook een oplossing kunnen bieden.

Nu vegetarisme en veganisme steeds meer ingang vinden, winnen superfoods aan populariteit als echte marketingproducten. De geneeskunde is hierin echter veel voorzichtiger. Ze staat niet achter deze nieuwe term en weigert ook maar enige ‘genezende kracht’ toe te kennen aan bepaalde vruchten, groenten of granen die sommigen voorstellen als wondermiddelen. De beste garantie voor een goede gezondheid blijft een gezonde en gevarieerde voeding.

Maar wat is een superfood nu eigenlijk? Het Oxford English Dictionary omschrijft een superfood als ‘een levensmiddel dat rijk is aan voedingsstoffen en beschouwd wordt als bijzonder heilzaam voor onze gezondheid en welzijn’. Laten we eens van naderbij bekijken wat er allemaal onder deze brede noemer valt en of we er ons menu mee kunnen opwaarderen.

Een vleugje exotisme en authenticiteit

Wie hoorde nog nooit van Quinoa, een graansoort uit de Andes, goji bessen uit het noordwesten van China of spirulina, de wonderalg die de Azteken al gebruikten, net als de omwonenden van het Tsjaadmeer nu?

Diëtisten herontdekten de samenstelling van deze voedingsmiddelen, die soms al eeuwenlang door de plaatselijke bevolking worden gegeten. Dat paste volledig in de trend om de westerse manier van eten in vraag te stellen. Door de globalisering zijn ze gemakkelijk en snel te importeren.

Het zou te lang duren om ze allemaal op te sommen, vooral omdat er elk jaar nieuwe superfoods verschijnen. Maar de bekendste en meest gebruikte zijn:

Bessen: goji bessen (China) of açai (Amazonegebied)
Zaden en wortels: chia (Mexico en Colombia), konjac (Zuidoost-Azië), maca (Peru)
Vruchten: lucuma (Andes), physalis (Peru), acerola (Zuid-Amerika en West-Indië), guarana (Amazonegebied), granaatappel (Azië en Midden-Oosten)
Algen: spirulina (Zuid-Amerika en Afrika), chlorella (Internationaal), klamat (Oregon, VS)
Kruiden: kurkuma (Zuidoost-Azië), kaneel (China, Ceylon, Madagaskar), ginseng (China, VS)

Dessert met chiazaad

En laten we zeker de onvermijdelijke quinoa en boerenkool niet vergeten.

Al deze producten bevatten bijzonder grote hoeveelheden mineralen en/of vitamines, sporenelementen, antioxidanten, essentiële vetzuren, vezels, enzovoort. Sommige worden als wondermiddelen beschouwd voor de behandeling van bepaalde ziekten.

Het succes van deze producten is zo groot dat men probeert om ze ook in ons klimaat te kunnen kweken. Nu al worden chiazaad, goji bessen, quinoa en spirulina in Europa verbouwd. Veel ervan moeten we echter nog steeds importeren, waardoor ze nog steeds relatief duur blijven. Dus waarom niet kijken naar wat we in onze omgeving kunnen vinden?

Supervoedsel, gewoon uit onze tuin?

Als we teruggrijpen naar de definitie van superfood uit het Oxford English Dictionary, wordt het al snel duidelijk dat we het niet ver hoeven te zoeken. Onze tuinen en moestuinen staan er nu vol mee. Een snelle zoekopdracht op Google levert tientallen groenten, vruchten en bessen uit onze streken op die aan de voorwaarden voldoen:

Bessen: bosbessen, vlierbessen, zwarte bessen of veenbessen hebben vergelijkbare kwaliteiten als goji bessen of açai
Zaden: lijnzaad, hennepzaad of pompoenzaad,...
Groenten: spinazie, bieten, broccoli, kool en tomaten,...
Kruiden: basilicum, peterselie, bieslook of wilde knoflook,...
Vruchten: abrikozen, vijgen, pruimen, druiven,...

Noten als walnoten en amandelen vervolledigen de lijst van ‘superfoods van bij ons’ die heel wat van de voedingsstoffen leveren die nodig zijn voor een gezonde voeding.

Zijn 'exotische' superfoods dan niet meer dan een hype?

Niet noodzakelijk. Hun voedingswaarde is onmiskenbaar en hun originele smaak geeft sommige recepten een nieuw leven. Consumenten zijn vertrouwd met culinaire reizen en nieuwsgierig naar nieuwe manieren van eten. De vraag is er dus. Als restauranthouder biedt het je een dubbel voordeel om in te spelen op deze vraag: je diversifieert je klantenkring én bewijst dat je streeft naar een gezonde keuken.

Superfoods in je menu opnemen

De meeste ‘exotische’ superfoods zijn verkrijgbaar je in de vorm van meel dat je kan verwerken in pasta, sauzen, soepen of salades. Overweeg zeker eens:

Pasta met spirulina of gerechten met konjacnoedels,
Salades met boerenkool, quinoa of gekiemde zaden,
Quinoa tabouleh.

Je kan ook chia- of lijnzaad in je recepten strooien of ze gebruiken om je desserts te verrijken met bosbessen, açai of granaatappel. Veel leveranciers namen deze voedingsmiddelen op in hun catalogus in de vorm van bessen, meel of zaden of specialiseerden er zich zelfs in.

Om smaak en voedingskwaliteit te combineren kan je gevarieerde en kleurrijke salades maken waarin je granen combineert met groenten en kruiden. Hoe kleurrijker een vrucht of groente, hoe meer voedingsstoffen hij bevat die uitstekend zijn voor je gezondheid. En fijnproevers zullen helemaal weg zijn van de visuele kwaliteiten van je gerecht.

Je kunt je laten inspireren door de 'bowls' die momenteel helemaal in zijn. Ze bevatten 5 elementen: een basis van rijst, groenten of pasta, eiwitten (vis, vlees, tofu), gekleurde groenten, ‘goede vetten’ (kaas, noten) en kruiden. De voedingsbalans zit gegarandeerd goed.

Van fruit kan je allerlei smoothies en sapjes maken, rijk aan vitamines en sporenelementen.

Superfoods zijn misschien geen wondermiddelen tegen allerhande kwalen, maar ze helpen wel. Je hoeft het niet altijd ver te zoeken. Maar klanten zijn tegenwoordig dol op exotische voedingsmiddelen met een gezonde uitstraling. Door ze in je gerechten te verwerken geef je je menu meer pit, stimuleer je jouw creativiteit en trek je nieuwe fijnproevers aan.